دانشکده پرستاری و مامایی اهواز

تاریخچه تکنولوژی جراحی 

تاریخچه روشنی از شکل گیری اولیه این علم به دست نیامده است اما بر اساس شواهد تاریخی در دسترس و محدوده ی اطلاعاتی می توان قدمت آن را به  اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم ارتباط داد. به طوری که اواخر قرن نوزدهم آقای رامپلی که به عنوان خدمتکار در بیمارستان لندن  فعالیت می کرده است، مخترع وسیله ای به نام  کلمپ اسپا نج هولدر  نیز بوده است که امروزه نیز هنوز تحت همین نام تولید می گردد. همچنین آقای رامپلی مخترع سوزن گیر (نیدل هولدر ) نیز بوده است. از طرفی در اوایل قرن بیستم  در سال 1901 مارتا لوسی از بوستون مفهوم تکنسین اتاق عمل را بیان کرد و به بیان وظایف پرستار اتاق عمل پرداخت. اما  با این وجود در طی جنگ های جهانی در قرن بیستم به ویژه جنگ دوم جهانی امکان استفاده از خدمات پرستاری به خصوص در نیروی دریایی برای پرستاران که همه  تقریبا زن بودند،  غیرممکن بود. لذا از پزشکیاران تحت عنوان پزشکیار  برای مشارکت در جراحی یاری گرفته شد. تا اینکه بعد از جنگ جهانی دوم جراحان از افراد کمک کننده در انجام جراحی های خود استفاده کردند و نام های مختلفی بر اساس کشور و منطقه به این افراد  داده شد. عنوان اسکراب در بریتانیا و تکنولوژیست جراحی در آمریکا به آن ها داده شد.  در واقع پس از جنگ کم کم به عنوان یک رشته جداگانه مرتبط با سلامت به نام تکنسین اتاق عمل  معرفی گردید.

 در سال1954 انجمن پرستاران اتاق عمل شکل گرفت که کتابی تحت عنوان آموزش به تکنسین های اتاق عمل را در در سال   چاپ کرد. یک سال پس از آن، پیشنهاد تاسیس انجمن تکنسین های اتاق عمل را ارائه داد و به این ترتیب انجمن تکنسین های اتاق عمل تشکیل شد. اما یک سال بعد، یعنی سال 1969 این انجمن  از انجمن پرستاران اتاق عمل جدا شد و انجمن جدیدی با عضو گیری از اعضای کالج جراحان آمریکا، انجمن پرستاران اتاق عمل و انجمن بیمارستان های آمریکا تشکیل شد که تحت عنوان انجمن تکنولوژیست های جراحی نام گرفت. در همین سال بورد ملی تکنولوژیست ها و دستیاران جراحی تحت عنوان بورد ملی تکنولوژی جراحی و کمک جراحان  نیز تاسیس شد  و رشته تکنولوژی جراحی به عنوان یک رشته مستقل از پرستاری در آمریکا معرفی شد و تا اکنون به فعالیت خود در مسیر تربیت، بازآموزی، برگزاری آزمون ها و صدور گواهی صلاحیت حرفه ای و مجوز اشتغال  تکنولوژیست های جراحی ادامه می دهد.

نحوه ی تحصیل در این رشته در کشورهای دیگر:
در حال حاضر، در سراسر دنیا برنامه­ی اتاق عمل به دو صورت ارائه می­ شود: در حالت اول دانشجویان رشته­ی کارشناسی پرستاری پس از کسب مدرک خود، می­ توانند در یک دوره 1-2 ساله برای ورود به اتاق عمل آموزش  ببینند. در حالت دوم, دانشجویان ابتدا دوره­ ی عمومی اتاق عمل را در مقطع کاردانی آموزش می­ بینند و برای ایفای نقش به عنوان فرد سیار و اسکراب (دست شسته) آماده می­ شوند و سپس در صورت تمایل در یک دوره­ی 5/1 الی 5/2 ساله برای ایفای نقش به عنوان کمک اول جراح آماده می­ شوند. به عنوان مثال با نگاهی به انجمن پرستاران دانشگاه کارولینسکا مشخص می ­شود که پرستاران پس از طی دوره­ی کارشناسی و اخذ پروانه کار به صورت RN  می ­توانند با گذراندن یک دوره دانشگاهی مصوب به مدت 45 هفته (تقریباً یک سال) مدرک تحصیلی پرستار اتاق عمل را دریافت نموده و به عنوان یک فرد با تجربه در اتاق عمل مشغول به کار شوند. از طرفی در کالج پرستاری اتاق عمل استرالیا، پرستاران پس از دوره­ی کارشناسی و اخذ پروانه کار به صورت RN می ­توانند طی یک دوره­ی دانشگاهی مصوب با گذراندن 37 موضوع درسی به صورت پرستار متخصص، در اتاق عمل، قبل، حین و بعد از عمل جراحی، به عنوان پرستار بیهوشی، پرستار سیار، پرستار تجهیزات، کمک جراح، پرستار ریکاوری، پرستار ارزیابی کننده و همچنین مسئول آموزش به مددجو در مرحله ی قبل از عمل فعالیت کنند.
همچنین بر اساس استانداردهای مراقبت از بیمار در انجمن پرستاران اتاق عمل آمریکا، دانشجویان دوره­ های تکنیسین اتاق عمل می ­توانند تا دوره­ های تخصصی بالاتر ادامه تحصیل دهند، با ذکر این نکته که افراد هر گروهی شرح وظایف خاص خود را دارند و نقش افرادی که دوره تخصصی را طی کرده­اند با تکنیسین اتاق عمل تفاوت دارد.
همچنین بر اساس استانداردهای مصوب انجمن تکنولوژیست ­های جراحی مشاهده می شود که افراد شاغل در اتاق عمل دارای مدارک متفاوتی می­ باشند. برای مثال تکنولوژیست ­های جراحی برای ایفای نقش فرد اسکراب در سه سطح 1 , 2 و 3 آموزش می ­بینند. در سطح اول فرد می­ تواند در جراحی ­های عمومی وارد شود، در سطح دوم می­تواند در جراحی های تخصصی­ تر ایفای نقش نماید و در سطح سوم فرد به حوزه ­ی مدیریت ورود می ­یابد.
مطابق استانداردهای این انجمن، کمک ­های اول جراحان نیز در سه سطح پایه، عمومی و تخصصی فعالیت می ­کنند که کمک اول جراح  می­ تواند یک پزشک، یک پرستار دوره دیده­ی اتاق عمل (پرستار با مدرک RN که دورۀ اتاق عمل را گذرانده) و یا یک تکنولوژیست جراحی که یک دوره آموزشی اضافه (5/1-5/2 ساله) گذرانده است و دارای مجوز کار و مدرک برای ایفای نقش کمک اول جراح است باشد. این انجمن که توسط دانشکده جراحان آمریکا  (انجمن بیمارستان آمریکا  , انجمن پرستاران اتاق عمل) پایه گذاری شده, نیز در پیشنهادات خود اعلام نموده که برای تکنیسین ­های جراحی دوره ­های مقدماتی حداقل مدرک فوق دیپلم و برای دوره­ های پیشرفته و نیز کمک­ های اول جراح کسب مدرک لیسانس ضرورت دارد.

اسامی مراکز دانشگاهی که دوره­ هایی برای این رشته ارائه می­ دهند:

·    Mohawk college of applied arts and technology

·    George brown college

·    Algonquin college

·    Cemmunity college of Allegheny county

·    Fanshawe college

اسامی مراکز دانشگاهی که به صورت کاردانی دانشجو می ­پذیرند عبارتند از :

·    Indiana county technology center adult education

·    University of Minnesota crookston

·    Madisonville community college

·    Southern maine community college

تاریخچه رشته اتاق عمل در ایران:

 بین سال‌ های ۱۳۶۶ تا ۱۳86 در دانشکده ‌های مختلف سطح کشور در مقطع کاردانی با نام تکنسین اتاق عمل راه‌اندازی گردید. از سال 1387 کارشناسی پیوسته و ناپیوسته با نام کارشناسی اتاق عمل پذیرش شد.  از سال  1394 تا کنون با توسعه این رشته، تعدادی دانشگاه محدود اقدام به پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد اتاق عمل کردند. این رشته در کشور در دانشکده‌ های پیراپزشکی و پرستاری تدریس می‌ شود. به طور کلی می‌ توان این رشته را یک رشته‌ ی  نوظهور در ایران دانست.

تاریخچه گروه در دانشگاه:

گروه اتاق عمل در دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز از سال 1367 در مقطع کاردانی در دانشکده پرستاری و مامایی اقدام به پذیرش تکنسین های اتاق عمل کرده است و در سال 1387 تا کنون در مقطع کارشناسی پیوسته و ناپیوسته دانشجوی کارشناسی اتاق عمل را پذیرش می کند. در حال حاضر گروه اتاق عمل در این دانشگاه، زیر مجموعه گروه پرستاری بوده و دارای3 عضو هیات علمی اتاق عمل با مدرک کارشناسی ارشد اتاق عمل و یک کارشناس بالینی با مدرک کارشناسی پرستاری می باشد. تعداد دانشجویان این گروه به طور تقریبی هر ساله 160 نفر می باشد.

مجلات و ژورنال های داخلی و خارجی مرتبط با گروه جهت چاپ مقالات:

1. Perioperative Medicine

2. Journal of Perioperative Practice, The

3. Journal of Perioperative Nursing

4. Perioperative Care and Operating Room Management

5. Journal of Paranesthesia Nursing

6- مجله مراقبت و سلامت در اتاق عمل ابن سینا (Avicenna journal of Care and Health in

Operating Room )

7. Trauma Monthly

8. Bulletin of Emergency and Trauma (BEAT)